Trả Lời: Sách giáo lý Hội Thánh Công Giáo giải thích rằng”phụng vụ” có nghĩa là ”việc phục vụ của dân và mưu ích cho dân” (n.1069). Dân này là “Dân Mới” của Thiên Chúa, được khai sinh bởi Chúa Kitô Đấng đã giang hai tay trên Thánh Giá để nối kết con người trong an bình của Thiên Chúa duy nhất.
”Mưu ích cho dân.” Dân tộc này không tự hiện hữu, nhưng được hình thành nhờ Mầu Nhiệm Phục Sinh của Chúa Giêsu Kitô. Thực vậy, Dân Chúa không hiện hữu do các mối liên hệ máu mủ, lãnh thổ, quốc gia, nhưng phát sinh từ hoạt động của Con Thiên Chúa và từ sự hiệp thông với Chúa Cha mà Chúa Kitô mang lại cho chúng ta.
Thêm vào đó, Sách Giáo Lý cũng điểm ra rằng ”Trong truyền thống Kitô giáo, từ ngữ ”phụng vụ” có nghĩa là Dân Thiên Chúa tham dự vào công trình của Thiên Chúa,” vì Dân Chúa chỉ hiện hữu như là Dân của Chúa nhờ hoạt động của Thiên Chúa. Tiêu chuẩn cơ bản đối với phụng vụ là qui hướng về Thiên Chúa, để có thể tham gia vào chính công trình của Chúa.
Thế nhưng đâu là công trình của Thiên Chúa mà chúng ta được mời gọi để tham gia? Hiến Chế Công đồng về phụng vụ thánh mang lại cho chúng ta 2 câu trả lời. Ở đoạn số 5 Công đồng dạy rằng công trình của Thiên Chúa là những hoạt động của Người trong lịch sử mang lại cho chúng ta ơn cứu độ, với tột đỉnh ở trong Cái Chết và Sự Sống lại của Chúa Giêsu Kitô; và ở đoạn số 7, Hiến Chế định nghĩa việc cử hành phụng vụ như là ”công trình hoạt động của Chúa Kitô.”
Trong thực tế, hai ý nghĩa này liên kết mật thiết với nhau. Nếu chúng ta tự hỏi ai cứu cuộc thế giới và con người, thì câu trả lời là: Đức Giêsu thành Nazareth, là Chúa và là Đức Kitô, chịu đóng đinh và sống lại. Vì thế Mầu Nhiệm Sự Chết và Sống lại của Chúa Kitô mang lại ơn cứu độ cho tôi được hiện thực hóa trong hoạt động của Chúa Kitô qua Giáo Hội, trong phụng vụ, đặc biệt trong Bí Tích Thánh Thể, làm cho hy tế của Con Thiên Chúa Đấng cứu chuộc chúng ta, được hiện diện; trong Bí tích Hòa giải, trong đó con người đi từ cái chết vì tội lỗi đến sự sống mới; và trong các hành vi bí tích khác thánh hóa chúng ta (Xc .O 5). Như thế, Mầu Nhiệm Vượt Qua với Cái Chết và Sự Sống lại của Chúa Kitô chính là trung tâm thần học phụng vụ của Công đồng.
Ở đây chúng ta có thể tự hỏi thêm: sự hiện tại hóa Mầu Nhiệm Vượt Qua của Chúa Kitô có thể diễn ra như thế nào? Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô 2, đã viết như sau nhân dịp kỷ niệm 25 năm Hiến Chế Thánh Công Đồng (Sacrosanctum Concilium) rằng ”Để hiện tại hóa Mầu Nhiệm Vượt Qua, Chúa Kitô luôn hiện diện trong Giáo Hội của Người, nhất là trong các hoạt động phụng vụ. Vì thế, Phụng vụ là nơi ưu tiên để các tín hữu Kitô gặp gỡ Chúa Cha và với Đấng mà Người sai đến, là Chúa Giêsu Kitô (Ga 17,3)” (Vecesimus quintus annus, n.7). Trong cùng ý nghĩa này, Sách Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo nói: ”Mỗi việc cử hành bí tích là một cuộc gặp gỡ của con cái Thiên Chúa với Chúa Cha, trong Chúa Kitô và Chúa Thánh Thần, và cuộc găp gỡ ấy được diễn tả như một cuộc đối thoại, qua lời nói và việc làm” (n. 1153). Vì thế điều kiện đầu tiên để cử hành phụng vụ tốt đẹp là làm sao để việc cử hành này trở thành cầu nguyện và đối thoại với Thiên Chúa, nhất là lắng nghe và đáp lại.
Vị chủ tế trong thánh lễ trước kinh Tiền Tụng mời gọi moị người: ”Sursum corda”, “chúng ta hãy nâng tâm hồn lên,” nghĩa là hãy ra khỏi của những bận tâm của mình, những mong ước, lo lắng, sự chia trí của mình. Con tim chúng ta phải mở rộng với Lời Chúa và mặc niệm trong kinh nguyện của Giáo Hội, để được qui hướng về Thiên Chúa nhờ chính những lời được nghe và nói. Cái nhìn của tâm hồn phải hướng về Chúa, Đấng đang ở giữa chúng ta: đây chính là thái độ cơ bản phải có khi tham Dự Bí Tích Thánh Thể.
Khi sống phụng vụ với thái độ căn bản như thế, tâm hồn chúng ta như được đưa ra khỏi sức hút của trọng lực lôi chúng ta đi xuống và nâng tâm hồn lên cao, lên cùng sự thật và tình thương, hướng về Thiên Chúa.
Chúng ta hãy cầu xin Chúa ban cho chúng ta ngày càng ý thức hơn điều này: Phụng vụ chính là hoạt động của Thiên Chúa và con người; kinh nguyện trào dâng từ Chúa Thánh thần và từ chúng ta, hoàn toàn hướng về Chúa Cha, trong sự kết hiệp với Con Thiên Chúa Làm người (Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo, n.2564).
Lm FX Nguyễn Văn Tuyết